İnsanı en başta tanıtan konuşma üslûbudur. Duygular ve düşünceler ister istemez konuşmalara yansır. Bir güzel söz, samimi bir iltifat, onore eden, ümit veren içten bir konuşma kimi zaman maddi nimetlerden çok daha önemlidir. Güzel üslûp insanların kalplerini birbirine ısındırır ve aralarında dostluk ve güven oluşmasına neden olur. Kur’an birçok ayetinde, Allah’ın beğendiği ve insanlara hem dünyada hem de ahirette eşsiz güzellikler kazandıracak olan konuşma üslûbuna dikkat çeker.
Kibarca konuşun;
… İnsanlara güzel söz söyleyin… (Bakara Suresi, 83)
Adaleti konuşun;
Adaletten dönüp heva (tutkuları)nıza uymayın. Eğer dilinizi eğip büker (sözü geveler) ya da yüz çevirirseniz, şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan haberi olandır. (Nisa Suresi, 135)
… Söylediğiniz zaman -yakınınız dahi olsa adil olun. (En’am Suresi, 152)
Zarifçe konuşun;
Rabbin, O'ndan başkasına kulluk etmemenizi ve anne-babaya iyilikle-davranmayı emretti. Şayet onlardan biri veya ikisi senin yanında yaşlılığa ulaşırsa, onlara: "Öf" bile deme ve onları azarlama; onlara güzel söz söyle. (İsra Suresi, 23)
Dürüstçe ve gerçeği konuşun;
… Allah'tan korksunlar ve onlara doğru söz söylesinler. (Nisa Suresi, 9)
Nazikçe konuşun;
Kullarıma, sözün en güzel olanını söylemelerini söyle. Çünkü şeytan aralarını açıp bozmaktadır. Şüphesiz şeytan insanın açıkça bir düşmanıdır. (İsra Suresi, 53)
Yumuşak dille konuşun;
Eğer Rabbinden ummakta olduğun bir rahmeti beklerken (darlıkta olduğundan) onlara sırt çevirecek olursan, bu durumda onlara yumuşak söz söyle. (İsra Suresi, 28)
"Ona (Firavun’a) yumuşak söz söyleyin, umulur ki öğüt alıp-düşünür veya içi titrer-korkar." (Taha Suresi, 44)
Yalansız konuşun;
… Yalan söz söylemekten de kaçının. (Hac Suresi, 30)
Anlamlı konuşun;
'Boş ve yararsız olan sözü' işittikleri zaman ondan yüz çevirirler ve: "Bizim yapıp-ettiklerimiz bizim, sizin yapıp-ettikleriniz sizindir; size selam olsun, biz cahilleri benimsemeyiz" derler. (Kasas Suresi, 55)
Düzgün konuşun;
Allah'tan sakının ve sözü doğru söyleyin. (Ahzab Suresi, 70)
Hikmetli konuşun;
"Rabbim, bana hüküm (ve hikmet) bağışla ve beni salih olanlara kat. Sonra gelecekler arasında bana bir doğruluk dili (lisan-ı sıdk) ver." (Şuara Suresi, 83-84)
Yapabileceğiniz şeyi konuşun;
Yapmayacağınız şeyi neden söylersiniz? Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah Katında bir gazab (konusu olması) bakımından büyüdü (büyük bir suç teşkil etti). (Saff Suresi, 2-3)
Alçakgönüllü konuşun;
O Rahman (olan Allah)ın kulları, yeryüzü üzerinde alçak gönüllü olarak yürürler ve cahiller kendileriyle muhatap oldukları zaman "Selam" derler. (Furkan Suresi, 63)
Hoşgörülü ve bağışlayıcı üslupla konuşun;
Güzel bir söz ve bağışlama, peşinden eziyet gelen bir sadakadan daha hayırlıdır. Allah hiçbir şeye ihtiyacı olmayandır, yumuşak davranandır. (Bakara Suresi, 263)
Zanda bulunmadan, dedikodu yapmadan konuşun;
Ey iman edenler, zandan çok kaçının; çünkü zannın bir kısmı günahtır. Tecessüs etmeyin (birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın). Kiminiz kiminizin gıybetini yapmasın (arkasından çekiştirmesin.) Sizden biriniz, ölü kardeşinin etini yemeyi sever mi? İşte, bundan tiksindiniz. Allah'tan korkup-sakının. Şüphesiz Allah, tevbeleri kabul edendir, çok esirgeyendir. (Hucurat Suresi, 12)
Alay etmeden konuşun;
Ey iman edenler, bir kavim (bir başka) kavimle alay etmesin, belki kendilerinden daha hayırlıdırlar; kadınlar da kadınlarla (alay etmesin), belki kendilerinden daha hayırlıdırlar. Kendi nefislerinizi (kendi kendinizi) yadırgayıp-küçük düşürmeyin ve birbirinizi 'olmadık-kötü lakablarla' çağırmayın... (Hucurat Suresi, 11)
İtidalli konuşun;
"Yürüyüşünde orta bir yol tut, sesinden de (yüksek perdeleri) eksilt. Çünkü seslerin en çirkin olanı gerçekten eşeklerin sesidir." (Lokman Suresi, 19)
İyiliği konuşun;
… Birri (iyiliği) ve takvayı konuşun ve huzurunda toplanacağınız Allah'tan sakının. (Mücadele Suresi, 9)
Yerinde, bilinen tarzda ve uygun konuşun;
… Maruf söz söyleyin. (Nisa Suresi, 8)
Ruha tesir edecek şekilde, güzel ve hikmetli konuşun;
“Rabbinin yoluna hikmetle ve güzel öğütle çağır...” (Nahl Suresi, 125)
İnsan, Allah’ın kendisine vermiş olduğu konuşma yeteneğini şeytani bir gaflet ile kullanmamalı. Rahmanî olanı seçip, Allah'ın beğendiği konuşmanın gereklerini özenle hayata geçirmeli ve bu konuda kararlılık göstermeli.
Allah'a çağıran, salih amelde bulunan ve: "Gerçekten ben Müslümanlardanım" diyenden daha güzel sözlü kimdir? (Fussilet Suresi, 33)
YORUMLAR